31 marca 2020 r. nad ranem zakończyło się 8. posiedzenie Senatu. Izba wprowadziła 92 poprawki do ustaw dotyczących walki z epidemią koronawirusa i jej skutkami, stanowiących tzw. tarczę antykryzysową. Do tych poprawek ustosunkuje się jeszcze dzisiaj Sejm.
Senat z 10 zmianami przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (projekt rządowy). Jedna z poprawek zwalnia lekarzy opiekujących osobami podejrzanymi o zakażenie lub chorymi na COVID-19 z obowiązku przekazywania do powiatowego inspektora sanitarnego danych o wynikach leczenia lub o wykluczeniu nosicielstwa. Będzie to obowiązek podmiotu leczniczego, w którym lekarz sprawuje opiekę nad takimi osobami. Kolejna zmiana przewiduje obowiązkowe badania na obecność wirusa SARS-CoV-2 personelu podmiotów leczniczych, stacji sanitarno-epidemiologicznych, aptek, ratowników medycznych, a także pracowników placówek handlowych w okresie od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii do 60 dni od dnia odwołania tego stanu. Następna poprawka przyznaje pracownikom podmiotów leczniczych, w których leczeni są pacjenci zarażeni wirusem SARS-CoV-2, specjalny dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% wynagrodzenia. Zgodnie z inną zmianą Agencja Rezerw Materiałowych będzie udostępniała niezbędny asortyment rezerw strategicznych także w celu ochrony zdrowia i życia personelu podmiotów leczniczych prowadzących szpitale, stacji sanitarno-epidemiologicznych, aptek. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia będzie mógł dokonać zmiany planu finansowego tego funduszu na 2020 r. w celu uwzględnienia podwyższonej wysokości punktu rozliczeniowego w ryczałcie systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej o nie mniej niż 15%. Przyjęto też poprawkę, która jednoznacznie potwierdza możliwość wystawiania zwolnień lekarskich w ramach telemedycyny. Pozostałe zmiany miały charakter legislacyjny.
Nowela wprowadza kolejne instrumenty w zakresie ochrony zdrowia, które pozwolą na skuteczną walkę z COVID-19. Daje m.in. Państwowej Inspekcji Sanitarnej możliwość wydawania decyzji nakładających obowiązek dystrybucji środków biobójczych. Umożliwia udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wojewodowie będą mogli wydawać decyzje o skierowaniu lekarzy, dentystów i lekarzy odbywających staż do pracy przy zwalczaniu epidemii. Wyłączone ze skierowania do pracy będą m.in. osoby wychowujące dziecko w wieku do 14 lat, samotnie wychowujące dziecko do 18 lat i wychowujące dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Nowela umożliwia w trybie uproszczonym powrót do czynnego zawodu pielęgniarkom lub położnym z 5-letnią przerwą w jego wykonywaniu. Wprowadza też instytucję izolacji w warunkach domowych, która może być zastosowana przez władze publiczne wobec osób o lekkim przebiegu choroby, niewymagającym bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych. Za niestosowanie się do zakazów, nakazów i ograniczeń ustawa wprowadza kary pieniężne w wysokości od 5 tys. do 30 tys. zł w zależności od rodzaju czynu.
Izba wprowadziła 81 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Poprawki przewidują utworzenie funduszów płynności i na przeciwdziałanie skutkom rozprzestrzeniania się wirusa. Pierwszy ma zapewnić płynność finansową przedsiębiorców dotkniętych skutkami epidemii COVID-19 i poszkodowanych na skutek ograniczeń działalności gospodarczej wprowadzonych w ramach walki z epidemią. Z funduszu, działającego w ramach Banku Gospodarstwa Krajowego, będą udzielane pożyczki przedsiębiorcom. Środki funduszu mają pochodzić z emisji obligacji COVID-19. Z kolei fundusz na przeciwdziałanie skutkom rozprzestrzeniania się wirusa zostanie zasilony unijnymi środkami w wysokości 20 mld zł, przekazanymi w ramach programu Coronavirus Response Investment Initiative, i ma wesprzeć system opieki zdrowotnej (zakup testów, sprzętu medycznego i wyrobów medycznych, dodatki do wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia). Senat zdecydował też, że z budżetu państwa będą finansowane tzw. koszty stałe przedsiębiorców (opłaty za gaz, energię, świadczenie usług telekomunikacyjnych, zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków, czynsz i raty leasingu) do kwoty nieprzekraczającej 40 tys. zł miesięcznie przez 6 miesięcy. Postanowił, że przepisy dotyczące przedsiębiorców będą stosowane także w odniesieniu do osób prowadzących działalność agroturystyczną. Izba umożliwiła radom gmin podejmowanie uchwał o obniżeniu w 2020 r. stawki podatku od nieruchomości, takich jak grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Z reżimu prawa zamówień publicznych zwolniono zamówienia udzielane przez regionalne fundusze rozwoju, o których mowa w ustawie o samorządzie województwa. Wprowadzono również możliwość uzupełnienia subwencji ogólnej o część rekompensującą dochody utracone przez jednostkę samorządu terytorialnego w związku z epidemią COVID-19. Umożliwiono finansowanie z budżetu państwa szybkich testów przesiewowych na obecność wirusa SARS-CoV-2, wykonywanych również przez podmioty, które nie są uwzględnione w wykazie podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Wsparciem objęto . Inne wprowadzone senackie zmiany to m.in.: przyznanie dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców dzieci do lat 12 i i dzieci niepełnosprawnych do lat 18, które z powodu koronawirusa nie mogą uczęszczać do szkoły; przyznanie zasiłku w wysokości minimalnego wynagrodzenia dla rolników objętych kwarantanną, nadzorem epidemiologicznym lub hospitalizowanych; przyznanie zasiłku lub rekompensaty dla osób fizycznych i instytucji kultury w związku z utratą dochodów z odwołanych spektakli lub zajęć edukacyjnych; ustalenie limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości 20% jego całkowitej kwoty; wydłużenie do 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii ważności upływających po 7 marca 2020 r. orzeczeń lekarskich lub psychologicznych; przedłużenie do 31 maja 2020 r. terminu złożenia oświadczenia o stanie majątkowym za rok 2019; umożliwienie korzystania ze środków komunikacji elektronicznej przez władze fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni. Senat skreślił ponadto przepisy umożliwiające głosowanie korespondencyjne przez wyborców podlegających w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, a także tych, którzy najpóźniej w dniu wyborów skończyli 60 lat, oraz odwoływanie przez premiera w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii członków Rady Dialogu Społecznego, będących przedstawicielami strony pracowników, strony pracodawców i strony rządowej na wniosek tych organizacji lub bez wniosków. W ocenie Izby przepisy te zostały wprowadzone do ustawy bez uzasadnienia, a tym samym z naruszeniem wynikających z konstytucji reguł obowiązujących w procesie legislacyjnym; regulacje te zostały dodane w trakcie prac w Sejmie. Ponadto zmiany te wejdą w życie bez zachowania vacatio legis, zaskakując adresatów norm prawnych. Część senackich poprawek doprecyzowuje i koryguje przepisy, a także eliminuje wątpliwości interpretacyjne.
Nowelizacja wprowadza szczególne rozwiązania umożliwiające udzielanie pomocy w utrzymaniu płynności finansowej przedsiębiorcom w związku z epidemią. Proponuje się m.in. zwolnienie mikroprzedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób, założonych przed 1 lutego 2020 r., i samozatrudnionych o przychodzie poniżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, zarejestrowanych przed 1 lutego 2020 r., z płacenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne przez 3 miesiące; przesunięcie terminu płatności zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych wynagrodzeń w marcu i kwietniu 2020 r. Nowela przewiduje też wypłacanie zleceniobiorcom i samozatrudnionym świadczenia postojowego w wysokości do ok. 2 tys. zł, dofinansowanie wynagrodzeń pracowników do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i uelastycznienie czasu pracy, a także obniżenie o 90% czynszu najemców lokali i tzw. wysp w galeriach handlowych, dopóki mają zakaz normalnego funkcjonowania. Dzięki ustawie sklepy będą mogły w niedziele przyjmować, rozładowywać i wykładać towar na półki. Gminom wolno będzie odstąpić od pobierania podatku od nieruchomości od firm, które z powodu epidemii straciły płynność finansową. Nowela wprowadza też zmiany w kodeksie wyborczym, rozszerzając katalog uprawnionych do głosowania korespondencyjnego o osoby podlegające w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, a także o te, które najpóźniej w dniu wyborów skończyły 60 lat. Głosowania korespondencyjnego nie będzie można przeprowadzać w obwodach zagranicznych, na statkach morskich.
Senatorowie z 1 poprawką, korygującą błędne odesłanie, przyjęli ustawę o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (projekt rządowy), która rozszerza kompetencje Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), tak by mógł sprawniej wspierać przedsiębiorców w związku z epidemią koronawirusa. PFR będzie głównym podmiotem odpowiedzialnym za zwalczanie sytuacji kryzysowych spowodowanych COVID-19 i pomoc przedsiębiorcom. Nowela usuwa także ograniczenia wynikające z dotychczasowych przepisów, np. dopuszcza finansowanie przedsiębiorców nie tylko w formie obejmowania nowo wyemitowanych akcji lub udziałów, ale także przez ich nabycie, tj. z obecnego kapitału zakładowego.
30 marca 2020 r., przed przystąpieniem do obrad, senatorowie uczcili minutą ciszy zmarłego 29 marca 2020 r. wybitnego kompozytora, dyrygenta i pedagoga Krzysztofa Pendereckiego.
Na początku debaty nt. ustaw tworzących tzw. tarczę antykryzysową premier Mateusz Morawiecki zaapelował do senatorów o „życzliwe spojrzenie” na nie i niezwłoczne przyjęcie. Podkreślił, że nadchodzący kryzys przeora polską i światową gospodarkę. W opinii premiera ważne jest to, że kiedy kryzys zdrowotny przekształca się w kryzys gospodarczo-społeczny, to trzeba zapewnić maksymalne możliwe dla budżetu, a minimalne konieczne dla przedsiębiorców i pracowników mechanizmy przetrwania i odbudowy ich potencjału ekonomicznego.
Ze względu na obowiązujący w naszym kraju stan epidemii podczas posiedzenia Senatu zostały zastosowane specjalne środki, zapewniające bezpieczeństwo sanitarno-epidemiologiczne. Senatorowie obradowali w 3 salach: posiedzeń plenarnych, nr 217 i nr 182. Senatorowie zajęli miejsca w salach według parytetu ustalonego przez marszałka Senatu w porozumieniu z klubami i kołami senatorskimi. Każdy senator miał imiennie przypisane miejsce, między którymi zachowano bezpieczną odległość. Wszystkie sale miały łączność audio-wideo, co umożliwiło senatorom zabieranie głosu w debacie. Senatorowie i przedstawiciele rządu przemawiali z miejsca. Głosowania odbywały się przy wykorzystaniu aparatury do głosowania umieszczonej w wszystkich salach. Przy obsłudze posiedzenia Senatu pracowała ograniczona do niezbędnego minimum liczba pracowników Kancelarii Senatu. Do dyspozycji senatorów i pracowników Kancelarii Senatu były maseczki, rękawiczki i płyn dezynfekcyjny. Wszystkim osobom wchodzącym na teren Senatu była mierzona temperatura. Senatorowie wypełnili kwestionariusz, stanowiący załącznik do Zarządzenia Marszałka Senatu z 27 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań porządkowych w związku z występowaniem SARS-CoV-2. Pozostałe osoby wypełniały kwestionariusz zgodnie z Zarządzeniem nr 7 Marszałka Sejmu z 27 marca 2020 r. zmieniającym zarządzenie nr 3 w sprawie szczególnych rozwiązań porządkowych związanych z zagrożeniem zakażeniem wirusem SARS-CoV-2.
